Ábending til neytenda vegna bílakaupa frá útlöndum í gegnum þriðja aðila

Tvenns konar fyrirkomulag er að mestu viðhaft hér á landi þegar þriðji aðili, bílasali eða þjónustusali, býður bíla til kaups erlendis frá.

1. Bílasalinn er seljandi:

Bílasali býður viðskiptavini bíl til kaups og kemur þá fram gagnvart honum sem seljandi og sá sem afsalar bílnum til kaupanda. Ef kaupandi er einstaklingur þá gilda neytendakaupalög, nr. 48/2003), en ella lög um lausafjárkaup, nr. 50/2000. Komi fram galli í skilningi laganna eða aðrar vanefndir af hálfu bílasala getur kaupandi haft uppi sjálfstæða kröfu gagnvart viðkomandi bílasala, þ.e. seljandanum og leitað úrlausnar dómstóla hér á landi ef á reynir.

2. Bílasalinn er ekki seljandi heldur veitandi þjónustu:

Þegar aðili tekur að sér að veita þjónustu sem lýtur að því að finna bíl og sjá um innflutning á honum er staðan allt önnur. Í þeim tilvikum er neytandinn hér á landi (eða annar kaupandi) að semja beint um kaup við einhvern erlendan aðila sem hann þó hefur að jafnaði engar sérstakar upplýsingar um, enda er þjónustuveitandinn iðulega sá eini sem á í samskiptum við seljandann ytra. Ef bíllinn reynist haldinn galla af einhverju tagi eða vanefndir af öðru tagi eru af hálfu seljanda þá getur kaupandi yfirleitt ekki beint kröfu sinni neitt annað en að hinum erlenda aðila.

Afar kostnaðarsamt og erfitt getur reynst fyrir einstakling hér á landi að fylgja eftir slíkri kröfu og réttarstaða hans getur jafnframt verið verri, enda óvíst að seljandinn sé þá af því tagi að neytendalöggjöf ytra eigi við. Enn fremur eru miklar líkur á að aðstaðan sé sú að ágreiningur eigi ekki undir íslenska dómstóla.

Ábyrgð framleiðenda gildir innan evrópska efnahagssvæðisins. Þannig ábyrgðarmál er mögulegt að sækja til umboðsaðila viðkomandi ökutækis hér á landi. 

Þjónustuveitendur sem miðla bílum erlendis frá til kaupenda hér á landi segjast vinna það í umboði viðskiptavinar. Ábyrgð þessa þjónustuaðila eða bílasala lýtur fyrst og fremst að þeim skyldum sem þjónustuseljandi hefur. Sú skylda nær þá a.m.k. til þess að skoða bifreið með fullnægjandi hætti (sé um það samið), standa að gerð skjala sem við eiga o.s.frv.

Önnur atriði sem vert er að hafa í huga:

Af lestri skilmála sumra þeirra aðila sem falla undir leið 2 hér að ofan virðist fremur sem þjónustuveitandinn sé í reynd kaupandi fyrst um sinn. Það verður ekki séð að í öllum tilvikum eigi yfirfærsla eignarréttar sér stað af seljanda ytra yfir á kaupanda hér á landi samstundis. Þá er ekki óalgengt að vísað sé til eignarréttarfyrirvara í tengslum við kaupin og virðist sá eignarréttarfyrirvari  ekki gerður af hálfu seljandans ytra, heldur þjónustuveitandans sem þó er einungis að selja þjónustu skv. eigin yfirlýsingum. Skýtur  þetta skökku við og hefur fremur á sér það einkenni að þessi þjónustuveitandi sé í reynd að kaupa bifreiðina og selja, en klæði viðskiptin í búning umsýslu til að takmarka eigin skyldur.

Annað sem vert er að gjalda varhug við er að í einhverjum tilvikum er kaupendum gert að greiða talsverðar og jafnvel verulegar fjárhæðir, án þess að nokkur trygging sé fyrir afhendingu bifreiðarinnar. Þá verður ekki séð að sérstök trygging sé lögð fram fyrir afhendingu eða endurgreiðslu ef ekki getur orðið af afhendingu. Með öðrum orðum er um áhættusöm viðskipti að ræða, ekki síst í ljósi þess að iðulega er seljandi þjónustunnar ekki með miklar eignir á bakvið sig og fullnusta mögulegra krafna getur þannig orðið örðug.